بیماری واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس (Vaginismus)، معمولاً با نام "دخول دردناک" نیز شناخته می‌شود، یک نوع اختلال جنسی است که در آن واژن به طور ناخواسته و خودبخودی منقبض می‌شود در برابر هر نوع جسم خارجی. این انقباض باعث توانایی برقراری رابطه جنسی ناامکان می‌شود یا رابطه را بسیار دردناک می‌کند؛ از این رو زنان ترسی از برقراری رابطه جنسی پیدا می‌کنند. این اختلال ممکن است زندگی زناشویی را با مشکلاتی مواجه کند و منجر به کاهش اعتماد به نفس، ناراحتی و عصبانیت شود. این اختلال حتی ممکن است در بارداری نیز مانع شود.

افرادی که با مشکل واژینیسموس یا دخول دردناک روبرو هستند، حتی در هنگام معاینه نیز با مشکلات روبرو می‌شوند، زیرا معاینات لگنی یا رحمی برای آنها بسیار دردناک است. برخی از زنان تنها در مورد رابطه جنسی با این مشکل روبرو هستند، به این معنی که ممکن است از کاندوم و تامپون استفاده کنند، اما قادر به برقراری رابطه جنسی نیستند.

انواع واژینیسموس:

اختلال واژینیسموس در زنان در سنین مختلف ممکن است رخ دهد. این بیماری به سه دسته مختلف تقسیم می‌شود که هر یک دلایل متفاوتی دارند و منجر به مشکلات روانی، جسمی و عاطفی می‌شوند.

1. واژینیسموس اولیه:  ویژگی اصلی واژینیسموس اولیه، حضور درد است که به طور مداوم و طول عمر باقی می‌ماند. به همین دلیل، زنان در هنگام رابطه جنسی با ترس و اضطراب شدیدی مواجه می‌شوند. آن‌ها معمولاً در تجربه جنسی اولیه خود، درد آزاردهنده ایجاد شده از اسپاسم شدید عضلات واژن را تجربه می‌کنند. به طوری که آلت تناسلی مردانه در ورود به واژن با چیزی شبیه به دیوار برخورد می‌کند. این شرایط در هنگام معاینه پزشکی و استفاده از تامپون قاعدگی نیز بروز می‌کند.

2. واژینیسموس ثانویه: واژینیسموس ثانویه یا اکتسابی در یکی از مراحل زندگی زنان به وجود می‌آید. در واقع، فرد در ابتدا با درد شدید و آزاردهنده در هنگام رابطه جنسی مواجه نشده است، اما پس از وقوع یک رویداد مشخص مانند عفونت، یائسگی، تجربه آسیب‌زا، زایمان، جراحی، اشتباه پزشکی و مشکلات عاطفی، با این مشکل مواجه خواهد شد.

3. واژینیسموس موقعیتی: در این حالت، اختلال واژینیسموس تنها در شرایط خاصی رخ می‌دهد. برخی زنان این بیماری را در هنگام برقراری رابطه جنسی تجربه می‌کنند، اما مشکلی در هنگام معاینه پزشکی یا استفاده از تامپون قاعدگی ندارند. وجود حالت برعکس نیز ممکن است.

علائم بیماری واژینیسموس:

علامت اولیه در این بیماری "دیسپارونی" یا رابطه جنسی دردناک است. در واقع، درد آغاز می‌شود هنگام ورود آلت تناسلی مردانه و معمولاً با خروج آن به پایان می‌رسد. بیشتر زنانی که از اسپاسم عضلانی ناشی از واژینیسموس رنج می‌برند، در هنگام معاینات پزشکی و استفاده از تامپون قاعدگی با درد نسبتاً شدیدی مواجه می‌شوند. علاوه بر این، می‌توان به علائم دیگر واژینیسموس اشاره کرد:

• از دست دادن میل جنسی

• تجربه ترس و اضطراب شدید در هنگام برقراری رابطه جنسی

• عدم توانایی در برقراری رابطه جنسی

• سفتی و سوزش واژن در هنگام نزدیکی

• ایجاد اسپاسم عضلانی شدید که در بعضی موارد منجر به قطعی در تنفس می‌شود.

تفاوت بین دیسپارونیا و واژینیسموس چیست؟

دیسپارونیا (dyspareunia) به معنای درد ناشی از نزدیکی جنسی است و اغلب با واژینیسموس (vaginismus) اشتباه گرفته می‌شود. با این حال، باید توضیح داد که دیسپارونیا و واژینیسموس از یکدیگر متمایز هستند. واژینیسموس به عنوان یک زیرمجموعه از دیسپارونیا در نظر گرفته می‌شود. به طور واقع، دیسپارونیا یک عبارت کلی است که برای نشان دادن درد ناشی از روابط جنسی استفاده می‌شود و زمانی استفاده می‌شود که زن در ناحیه مخاطی واژن یا لایه خارجی آن درد احساس کند. به عبارت دیگر، واژینیسموس به تنگ شدن و انقباض خودبخودی عضلات واژن و حساسیت آنها اشاره دارد. علت دیسپارونیا ممکن است وجود کیست، بیماری التهابی لگن یا آتروفی واژن باشد.

علت بیماری واژینیسموس:

دلایل اصلی این بیماری به طور دقیق مشخص نیستند، اما شواهد نشان می‌دهد که ترس و اضطراب درباره رابطه جنسی می‌تواند با اختلال واژینیسموس مرتبط باشد. زنان مختلف در شرایط و موقعیت‌های گوناگون ممکن است این بیماری را تجربه کنند و بروز آن لزوماً با رابطه جنسی مرتبط نیست. از سوی دیگر، برخی زنان فقط در شرایط خاص با دردهای آزاردهنده عضلات اطراف واژن روبرو می‌شوند. بنابراین، بهتر است دلایل بیماری واژینیسموس را به عوامل روانی و فیزیکی بدانیم، که اغلب با هم ترکیب شده و منجر به این اختلال می‌شوند. این عوامل عبارتند از:

تاثیر عوامل روانی در بیماری واژینیسموس:  وجود اختلالات اضطراب گسترده، اضطراب به دلیل احساس گناه به علت عملکرد جنسی، ترس از بارداری، ترس از درد، مشکلات در روابط عاطفی (رفتار جنسی غیرمناسب یا سوءاستفاده از شریک عاطفی)، وقوع رویدادهای آسیب‌زا مانند تجاوز، تجربیات ناخوشایند در دوران کودکی مانند مواجهه با تصاویر جنسی، احساس ناخوشایند و منفی نسبت به رابطه جنسی.

تاثیر عوامل فیزیکی در بیماری واژینیسموس: عفونت قارچی و عفونت مجاری ادراری، عفونت مثانه و عفونت قارچی، آسیب‌های زایمان مانند سقط جنین، جراحی لگن، یائسگی، سرطان، عدم آمادگی برای رابطه جنسی، عدم آمادگی برای آغاز زندگی زناشویی، و عوارض داروها.

نحوه تشخیص بیماری واژینیسموس:

پزشک متخصص زنان و زایمان با استفاده از پرسش‌هایی درباره علائم، سابقه جنسی و پزشکی، شرح حال شما را می‌پرسد. سپس با انجام معاینه و آزمایش لگن، به منظور درک وضعیت بیماری و تشخیص علت درد، اقدام می‌کند. در این مرحله، پزشک ابتدا احتمالات فیزیکی، روانی و عاطفی را بررسی می‌کند و در صورت لزوم شما را به یک پزشک متخصص مراجعه می‌کند. اگر درد شما ناشی از علل فیزیکی بنیادی نبود، تشخیص واژینیسموس تأیید می‌شود.

آثار و عوارض واژینیسموس:

این بیماری تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی جنسی شما و همسرتان دارد. بنابراین، اصلی‌ترین عارضه واژینیسموس، عدم لذت بردن زن از روابط جنسی است. در زیر با بیشترین آثار و عوارض این اختلال آشنا خواهید شد:

• کاهش اعتماد به نفس زنان

• تأثیر منفی بر سلامت روانی آن‌ها

• تجربه اضطراب شدید

• مشکلات در فرآیند باروری در صورت تلاش برای بارداری

همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، علت دقیق بروز این اختلال هنوز مشخص نشده است و به طور کامل قابل پیشگیری نیست. با این حال، در صورت تشخیص علائم مشابه با این بیماری، بهتر است به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا درمان مناسبی را برایتان تعیین کند.

درمان واژینیسموس:

درمان این بیماری به منظور کنترل واکنش غیرارادی عضلات اطراف واژن انجام می‌شود. روش‌های درمانی برای واژینیسموس به کاهش اضطراب و ترس ناشی از آن کمک می‌کنند. پزشک متخصص زنان به شما روش‌های درمان پزشکی و خانگی را توصیه خواهد کرد. درمان پزشکی واژینیسموس شامل موارد زیر است:

1- درمان موضعی واژینیسموس با ژل‌های لوبریکانت یا روان‌کننده:

 استفاده از ژل‌های لوبریکانت یا روان‌کننده می‌تواند به افرادی که با مشکل خشکی واژن روبرو هستند، کمک کند تا با افزایش روانی واژن، فرآیند دخول راحت‌تری را تجربه کنند. خشکی واژن یکی از علل مهم بروز واژینیسموس است و با درمان آن، مشکل قابل حل خواهد بود.

2. درمان واژینیسموس با تزریق بوتاکس: 

استفاده از تزریق بوتاکس می‌تواند در کاهش اسپاسم عضلات کف لگن کمک کند. با این حال، برای اطمینان کامل از اثربخشی این روش، نیاز به بررسی‌های بیشتر است. همانطور که می‌دانید، سم بوتولینوم که با نام تجاری بوتاکس شناخته می‌شود، با تزریق به عضلات منطقه خاصی، باعث فلج موقت این عضلات می‌شود. با تزریق بوتاکس به واژن، عضلات این منطقه فلج می‌شوند و مشکل واژینیسموس قابل درمان می‌شود. این تزریق معمولاً هر 6 یا 12 ماه یکبار باید تجدید شود تا واژینیسموس به‌طور دائمی درمان شود.

3. درمان واژینیسموس با دستگاه گشاد کننده واژن:

گشادکننده‌های واژن، دستگاه‌های پزشکی هستند که معمولاً به زنان یائسه توصیه می‌شوند، زیرا در صورتی که در طول معاینه لگن یا رابطه جنسی دچار درد یا ناراحتی شدید واژن باشند، می‌توانند به آن‌ها کمک کنند. علاوه بر این، افرادی که باقیمانده‌ی سرطان هستند یا دارای اختلالات کف لگن و بیماری‌های دیگر مانند واژینیسموس هستند، نیز ممکن است از این نوع درمان بهره‌مند شوند. گشادکننده‌های واژن برای کشش واژن و کاهش درد در هنگام دخول به کار می‌روند.
پزشک متخصص در قبل از وارد کردن دستگاه گشاد کننده واژن، قسمت بیرونی را با استفاده از کرم موضعی بی‌حس می‌کند.

4. درمان واژینیسموس  از طریق درمان شناختی رفتاری:

 پزشک زنان ممکن است شما را به روانپزشک برای درمان شناختی-رفتاری ارجاع دهد. در این نوع درمان، شما قادر خواهید بود تأثیر افکار بر احساسات و رفتارهایتان را درک کنید.
در رابطه با تاثیر این روش یک تحقیق بسیار جالب انجام شده است. به ایسنصورت که پنج بیمار مبتلا به واژینیسموس شناسایی شدند. بیمار اول به مدت 2 سال، بیمار دوم به مدت 3 سال و 5 ماه، بیمار سوم به مدت 7 سال، بیمار چهارم به مدت 6 ماه و بیمار پنجم به مدت 6 روز با واژینیسموس مبتلا بودند، و حتی نمی‌دانستند علت و نام این بیماری چیست. ابتدا، با توجه به شرح حال بیماران و واکنش اجتنابی آنها در هنگام انجام معاینات، تشخیص واژینیسموس قطعی قرار گرفت.
سپس، درمان بیماران با استفاده از ترکیبی از روان درمانی، تغییر در رژیم غذایی، تغییر در دکوراسیون منزل، استفاده از ورزش‌های مناسب، آموزش آناتومی بدن، معاشقه بدون مقاربت و تمرین با دیلاتور، آموزش مرحله به مرحله نحوه برقراری رابطه جنسی، آماده‌سازی فضای محل مقاربت در یک جلسه دو ساعتی و چند جلسه آنلاین آغاز شد. پس از گذراندن دوره درمان، پنج بیمار واژینیسموس به ترتیب پس از 6 ماه، 4 ماه، 3 ماه، 6 ماه و 4 ماه، موفق به مقاربت کامل شدند. CBT (روش رفتاری شناختی) همچنان به عنوان یک روش مناسب برای درمان واژینیسموس در نظر گرفته می‌شود و به عنوان یک روش غیر تهاجمی، کم هزینه و مفید تلقی می‌شود.

5. درمان واژینیسموس از طریق دارو:

 مصرف قرص به صورت خودسرانه برای درمان واژینیسموس توصیه نمی‌شود. پزشکان عموماً قرص را در درمان این بیماری تجویز نمی‌کنند، مگر در موارد خاص از داروهای شل کننده عضلات استفاده کنند. استفاده از این دارو حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص زنان انجام شود.

6- مشاوره و تراپی در خصوص واژینیسم: 

برای درمان واژینیسموس، یکی از روش‌های بسیار موثر، مراجعه به متخصص و تراپیست جنسی است، به منظور درمان مشکلاتی که ریشه در اختلالات روحی و روانی دارند. در صورتی که مشکل واژینیسموس دلیل آن مسائل فیزیکی باشد، متخصص زنان با استفاده از روش‌های مناسب، به درمان مشکل می‌پردازد. اما اگر انقباضات واژینال به صورت غیرارادی باشد و با مسائل روانی فرد مرتبط باشد، حتماً نیاز به درمان با کمک یک روانشناس حرفه‌ای خواهد بود.

7- درمان واژینیسموس  با استفاده از آر اف واژن : 

یکی از بهترین و موثرترین روش‌های درمان واژینیسموس، استفاده از روش RF واژن است که با استفاده از دستگاهی به همین نام انجام می‌شود. این دستگاه با استفاده از امواج الکترومغناطیسی کار می‌کند؛ این امواج به عضلات واژن اعمال می‌شوند و بافت واژن را تغییر می‌دهند و مشکل واژینیسموس را درمان می‌کنند. در واقع، دستگاه RF باعث انحلال عضلات واژن می‌شود و در نتیجه واژینیسموس را درمان می‌کند.

مزایای زیر، RF را به عنوان بهترین روش درمان واژینیسموس شناخته شده توصیف می‌کنند:

• درمان قطعی واژینیسموس شدید و پیشرفته

• درمان سریع و موثر با تعداد جلسات کم

• بدون عوارض مهم

• بهبود و تغییر قابل مشاهده پس از یک جلسه درمان

• بعد از درمان واژینیسموس با استفاده از RF، نیازی به انجام تمرینات کگل برای شما وجود نخواهد داشت.

درمان خانگی واژینیسموس شامل روش‌های زیر است:

1. تمرینات کگل:  تمرینات کگل بهترین روش درمان خانگی واژینیسموس است. این تمرینات ساده را می‌توانید به راحتی در خانه انجام دهید و به شل شدن عضلات اطراف واژن کمک می‌کنند. برای انجام تمرینات کگل، می‌توانید به شرح زیر عمل کنید:

- به وضعیت دراز کشیده برسید و زانوها را به سمت بالا ببرید.
- عضلات عقبی ساق پا را فشار دهید.
- این عضلات را برای 2 تا 10 ثانیه نگه دارید.
- سپس عضلات را رها کرده و با تنفس عمیق بدن خود را در حالت آرام و مرتاح نگه دارید.

2. نشستن در وان آب گرم:  پس از انجام تمرینات کگل و تقویت عضلات کف لگن، می‌توانید با استفاده از یک انگشت و ژل روان کننده، در وانی حاوی آب گرم نشسته و تمرینات جدیدی را انجام دهید. آب گرم می‌تواند به شل شدن عضلات اطراف واژن کمک کند.

3. استفاده از دستگاه دیلاتور: در مرحله بعد از درمان خانگی، می‌توانید از دستگاه دیلاتور به شکل لوله‌ای استفاده کنید. با قرار دادن دیلاتور در واژن، به تقویت عضلات کمک می‌شود. این کار را به مدت 10 تا 15 دقیقه ادامه دهید تا فشار ناشی از دستگاه گشاد کننده عضلات راهی برای تقویت آنها باشد.

روش تشخیص واژینیسموس توسط متخصص زنان:

زمانی که به متخصص زنان و زایمان مراجعه می‌کنید، در ابتدا شرح حالی از شما گرفته می‌شود و سوالات زیر از شما پرسیده می‌شود:

• کی متوجه مشکل شدید؟

• چه مدت زمانی این موضوع برایتان رخ می‌دهد؟

• چه عواملی این مشکل را تشدید می‌کنند؟

علاوه بر این، پزشک معمولاً درباره تجربیات جنسی شما سوال می‌کند، که شامل تجربه تجاوز جنسی و تحمل آزار نیز می‌شود. به طور کلی، برای تشخیص دقیق و درمان، نیاز به انجام معاینات لگنی است. زنانی که با واژینیسموس مواجه هستند، هنگام معاینات لگنی اغلب نگران و اضطراب دارند. بهترین متخصص زنان، زمانی که متوجه مشکل واژینیسموس شوید، معاینه را به آرامی و با حداقل ناراحتی برای شما انجام خواهد داد و گاهی اوقات ممکن است از شما بخواهد در انجام معاینه، با کمک دستگاه‌های پزشکی، همکاری کنید تا راحت‌تر برای شما باشد.

در معاینه، متخصص زنان هر گونه عفونت یا زخم را بررسی خواهد کرد. اگر واژینیسموس مشکل شما باشد، هیچ علت فیزیکی برای انقباض عضلات واژن وجود ندارد و پزشک به دنبال سایر علل برای علائم شما خواهد بود.

سخن پایانی:

بیماری واژینیسموس، یک درد انقباضی آزاردهنده در ناحیه واژن است که بسیاری از زنان به‌دلیل خجالت، این مشکل را پنهان می‌کنند. این اختلال باعث می‌شود که از لذت بردن از رابطه جنسی محروم شوید و ممکن است مشکلات روحی در بلند مدت ایجاد شود. در این مقاله از مجله درمانکده، با علت، علائم و راه‌کارهای درمانی واژینیسموس آشنا شدید. برای شما کدام روش درمانی برای از بین بردن این اختلال موثر بوده است؟ لطفاً نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول در مورد واژینیسموس:

علائم بیماری واژینیسموس چیست؟

پاسخ: رابطه جنسی دردناک اولین نشانه این بیماری است. همچنین، سفتی و سوزش واژن، کاهش میل جنسی، تجربه ترس و اضطراب شدید هنگام مقاربت و قطع شدن تنفس به‌دلیل درد شدید نیز از سایر علائم آن می‌باشند.

آیا بیماری واژینیسموس قابل درمان است؟

پاسخ: بله، پزشک متخصص زنان برای کاهش درد در ماهیچه‌های کشیده شده واژن و از بین بردن ترس و اضطراب شدید راه‌کارهای درمانی پزشکی یا خانگی تجویز می‌کند.

درمان خانگی واژینیسموس چیست؟

پاسخ: شما می‌توانید در منزل با انجام تمرینات کگل به تقویت ماهیچه‌های کف لگن بپردازید. همچنین، نشستن در وان آب گرم و استفاده از یک انگشت به عنوان ابزار تمرین شل کننده عضلات واژن و همچنین استفاده از دستگاه دیلاتور برای گشاد کردن عضلات واژن از جمله روش‌های درمان خانگی واژینیسموس می‌باشند.